Blog

Atlas, akıllı şehirlerin ağ kapsamı dışında yer alan mahallelerinde tenekeden bir barakada doğdu. Buralarda doğan her insan gibi erdişiydi. Cinsiyet kromozomlarının aktifleşmesi dölyatağına nüfuz edebilen ışınlarla sağlandığı için bu rutin bakımı yaptıracak durumu olmayan hamilelerin çocuğu hermafrodit olarak dünyaya gelirdi. Bu durum nesillerdir devam ettiği için de şehrin dışında yaşayanlar belirli bir cinsiyet karakterine sahip olmazdı. Hepsinin bilinen bütün üreme organları olsa da birçoğu kısırdı.

Uzaktan kadınsı vücut hatlarına sahip görünürlerdi. Sesleri, tipik bir kadın ya da erkek sesi gibi değildi, ikisinin arasında bir tona sahip olurdu. Barakalarda yaşayanların sesleri gibi yüzleri, saçları ve kıyafet olarak giydikleri atık kumaşlar da birbirine benzerdi. Eski bir Rus romanının giriş cümlesindeki gibi, bütün taşralılar birbirine benzerdi, her şehirlinin ise kendine özgü bir kimliği vardı.

Taşralılar resmi bir kimlik taşımadığı gibi isim de kullanmazdı. Kime yöneldikleri bakışları ve jestleriyle gayet net olur, herhangi bir hitap sözcüğüne gerek duymaksızın gündelik konuşmalarını sürdürürlerdi. Onların hayatında isim, kimlik olmadığı gibi yazılar ve alfabe de yoktu. Yalnızca sayılar vardı. Atık suların kirlettiği gölde kendiliğinden ölmüş balıkları ya da metruk fabrikaların çevresinden toplanan yabani otları; giysiler, şilteler yahut bakılamayan bir bebekle takas ederken kullanılan sayılar… Yahut her organı işlevsel bir taşralının bedeninin bir parçasını kiralamak için istediği karşılığı hesaplarken kullandığı sayılar…

İnsan, kendinden yukarıdaki hayatlara özlem duyardı. Taşralılar her ne kadar şehirlere giremeseler bile şehirlilerden soyutlanmamışlardı. Onların nasıl yaşadığını bilir, o yaşama özenir, hatta içlerinden bazıları kendini geliştirerek bir gün şehre taşınabileceğini umardı. Bir şehirli ile iletişime geçtiği için kendini diğer taşralılardan farklı gören, kendisine isim koyan taşralılar vardı. Bunlardan birisi de Atlas’ın “ras”ı Dünya’ydı.

Kısaltılmış kelimeler diyarında “ras”, “rahim sağlayıcı” anlamına geliyordu. Taşralıların geleneksel bir aile kavramı ya da “anne”, “baba” gibi sözcükleri yoktu ama “ras” bir nevi “anne” sayılabilirdi.

Şehirliler için vergisiz ticaret yapma yasağı, tüm diğer yasaklar gibi çiğnenmek içindi. Barakalar arasında dolaşan şehirliler görmek mümkündü. O bölge için gayet lüks yiyecek, içecek ya da süs eşyası getirirler ve ne istiyorlarsa onu alırlardı. Kimisi eşini aldatıp heyecan yaşar, kimi ucuz taşıyıcı anne arar, kimi üniformalılar -ilaç şirketlerinin çalışanları- denek bulmaya çalışırdı. Amaçları başka olsa bile ortak noktaları şuydu: şehirli bir meta verirdi, taşralı ise vücudunu.

Taşralı zaten hepi topu vücuttu. Mülkü mü vardı yoksa onuru mu? Nesebi mi vardı yoksa hukuku mu?

Berker adında, tıp sektöründe hatırı sayılır bir yeri olan yaşlıca bir iş adamı, -kendisine sonradan Dünya ismini verecek- kısa boylu ve zayıf bir taşralıyla bir yıl boyunca ilişki yaşarken; o taşralı, bunların hepsine sahipmiş gibi hissediyordu. Berker’in getirdiği birbirinden alımlı elbiseleri giyiyor, altın renge boyalı plastik çerçeveli ayna karşısında dans ediyor; iş adamından okuyup yazmayı, görgü kurallarını ve genel kültür bilgilerini öğreniyordu.

Bir ziyaretinde Berker, “Dünya Atlası” yazan bir kitapçık getirip barakadaki örtünün üzerine atmış ve “Dünya’da şöyle bir devir değişikliği olmaması ne yazık!” demişti. “Binlerce yıl önce nasıl yaşıyorsak, şimdi de öyleyiz. Yüzyıllar önce şehirler her önüne gelen giremesin diye surlarla çevrelenirmiş. Şu an sur yok ama sınır polisleri var. ‘Polis’ sözcüğü de antik Yunancada ‘şehir’ demek, biliyor musun?”

Taşralıyla sohbet etmeyi oldukça seven iş adamı, sevgilisinin hamile kaldığını öğrendiğinde sırra kadem bastı ve bir daha gelmedi. Taşralı ise Berker’le açtığı ufkunu hiç kapatmadı. Onun gibi üst sınıftan olmayı kafasına koydu. Elindeki tek yazılı materyal olan “Dünya Atlası”nın “Dünya”sını kendine, “Atlas”ını da karnındakine isim olarak seçti. Batıtepe’de, Berker’in geldiği şehirde yaşayanlar gibi iki cinsiyetten birinin karakterine bürünmek istedi, bu yüzden saçını uzatıp renkli elbiseler giymeye, takılar takmaya başladı ve konuşurken sesini inceltti.

Atlas, işte bu emelle doğdu. Nasıl her insan genetik bir mirasla doğuyorsa, o da rasının arzu ve hırsları benliğine yüklenmiş olarak ilk nefesini almıştı.

Şehirli bir adam olma hayaliyle büyüdü, tıpkı babası gibi. Yüz hatları ve duruşu da zaten bir parça babasına benziyordu.

Sıkı ticaret yapıp iyi para kazanmaya çalıştı. Eline geçen her takas fırsatını erkeklik hormonu ya da kas güçlendirici ilaçlar almakta kullandı. Suç dünyasında bir okulda sınıfları tek tek geçer gibi yükseldi. Yasadışı ticaretleri için aracısı olduğu şehirlilere şantaj yaparak, kutsal surlar gibi, polislerle korunan şehre girdi.

Babasını bulup yasal mirasçısı olmaya çalıştı, reddedildi. Atlas eskisine nazaran çok daha iyi olsa da Berker’le henüz aşık atamazdı. Şehrin vatandaşı olmayı başardıktan sonra gözünü yükseklere dikti. Hem maddi gücünü artırmak hem de doğuştan şehirlilerin ona önyargıyla bakmasına neden olan dış görünüşünü değiştirmek için çalıştı.

Radyasyon çift taraflı kesen bir bıçaktı. Şehirlilerle, taşralıların farkı iki cinsiyet kromozomundan ibaret değildi. Hamileler, yakıcı ışınların, hayran olunası bir robot işçiliğiyle nokta atışı doğru yere yönlendirilmesi sayesinde çocuklarının saç ve göz renklerinden huyuna ve karakterine kadar karar verebiliyorlardı. Estetik ameliyat her yaşta ve her organa yapılabiliyor, hasarlı ya da beğenilmeyen organlar, kemik iliğinden alınan kök hücrelerle üretilen bir yenisiyle değiştirilebiliyordu.

Atlas önce yetersiz beslenme nedeniyle çürümüş olan dişlerini, bembeyaz dişlerle değiştirdi. Kendi hücrelerinden yapılan, gerçek dişlerle… İlk ameliyatından üç hafta sonra çene kemiğini kırdı. Çene kemiğinin yeni dişler için yeterince güçlü olmadığı anlaşıldı ve kafatasının tamamen değiştirilmesi için bir tarih planlandı.

Omuz kemiklerini daha geniş kemiklerle; midesini, strese ve ülsere daha dayanıklı bir mideyle, kaslarını hücre sayısı artırılmış sürümüyle değiştirdi. Ses tellerinin yerine daha davudi ses çıkarabileceği bir parça taktırdı. Kadınlık organlarını aldırdı, erdişi değil erkek oldu, bu sırada var olan erkeklik organlarını da çıkarıp daha büyüğüyle değiştirmişti.

Bir operasyonun iyileşme süreci tamamlandığında diğerine başlıyordu. Bir organı iyi hale getirecek daha basit bir müdahale mümkün olsa bile Atlas onu tamamen değiştirmeyi tercih ediyordu çünkü amacı vücudundan geçmişinin izlerini silmekti.

O, şeref sahibi, hukukun tanıdığı bir kişiydi. Vücuttan ibaret bir taşralı değildi.

Son riskli ameliyatını olup beynini ve sinir hücrelerini de değiştirdiğinde aradan yedi yıl geçmişti.

Beyin değiştiği zaman içindeki bilgi ve yaşanmışlıklar kaybolmasın diye beyin dikkatlice taranıyor ve sinir hücreleri arasındaki bağlantılar kaydediliyordu. Elde edilen bağlantı örüntüsü yeni beyne de yükleniyor ve böylece hafıza kaybı yaşanmıyordu. Yine de zor ve nadir bir ameliyattı, yaklaşık bir yıl boyunca baş dönmesi, migren nöbetleri gibi yan etkiler ortaya çıkabiliyordu.

Atlas bu süreci de Batıtepe’nin her yerini seyredebildiği malikânesinde sabırla atlattı. “Akıllı şehir” kavramının hakkını verircesine, insansız taksiler onu istediği eğlence mekânına ya da yetkilileriyle görüşeceği işyerlerine taşıyordu. Vücudunda değiştirilmemiş tek bir hücre bile kalmayan Atlas’ın ağzını bile açmasına gerek kalmıyordu.

Şans yüzüne gülmedi. Emeğinin meyveleri güldürdü onu, dibini kanatırcasına hayatı kazıdığı tırnakları yanaklarına iki sırıtma izi çizdi. Bir zamanlar sahip olduğu sefil yaşamıyla aciz bedenini, bedel ödeyerek ve ömründen parçalar kopartarak yenisiyle değiştirdi. Bugün piramidin tepesindeydi ve buraya tabandan gelmişti. “Kaymağın kaymağı” diye adlandırılan kesime, toplumun reçel köpüğü gibi alınıp atılası görülen varoşlarından katılmıştı.

Aynaya baktığında gülümsüyor, haklı bir gurur duyuyordu. Tek bir hedefi kalmıştı, o da Berker’in yasal mirasçısı olmaktı.

Berker öldüğü zaman Atlas’ın karşısına mahkeme salonunda bir davacı çıktı: Atlas.

Hafif kıvrımlı vücudu ve taşralı sesiyle eski Atlas mahmur gözlerle ona bakıyordu. Atlas şaşkınlıktan küçük dilini yutacaktı. Mahkeme salonunda birisi yakışıklı ve güçlü, diğeri ise biraz daha kısa boylu ve zayıfça olmak üzere iki Atlas duruyordu.

Berker, Atlas’ın operasyonları sırasında çıkarılan eski organları satın almış ve laboratuvar ortamında yaşatmıştı. Bir koleksiyonu tamamlar gibi her operasyonda gelen organları biriktirmişti. İskelet sistemini içe yerleştirip etrafına kas giydirmiş, damarları dolaştırmış ve sinirleri kaslara bağlamıştı. İç organları yerine koymuş ve deriyi giydirmişti. Saçları, tırnakları nakletmiş; eski doku ve organlardan yeni bir vücut yaratmıştı. Aylar süren bu sürecin sonunda Atlas’ın beyin ameliyatı öncesi bütün anılarına ve eski görünümüne sahip olan başka bir Atlas meydana gelmişti.

İşte bu kişi mahkemede gerçek Atlas’ın kendisi olduğunu iddia ediyordu. Atlas’ın kişilik haklarının ona devredilmesini istiyordu. Yargıçların uyarılarına aldırmadan bağırıştılar.

Atlas’ın servetini kimin kazandığını tartıştılar. İri Atlas, her şeyi kendisinin yaptığını iddia ediyor, zayıf Atlas ise bedenini işaret ederek “Bu organlar, bu beyin yaptı! Yani ben yaptım.” diyordu. “Atlas’ın organları kimdeyse Atlas odur.”

“Bakınız,” diye seslendi iri olan. “Organ değiştirme ameliyatlarımın kanıtı burada. Bu karşımdaki… Berker’in ürettiği adi bir klondan başkası değil.”

“Ne? Ben mi klonum? Asıl sen klonsun, bütün vücudun kök hücreyle yapıldı. Benim organlarım ise rasımdan doğduğumdan beri var. Şu an senin yerinde ben olmalıydım. Asıl Atlas benim, Berker beni üretmedi, sadece yer değiştirerek Berker’in laboratuvarına geldim.”

“Bebeklikteki hiçbir hücremiz yaşamıyor. Hepsi yenilendi.”

“Hücre yenilenmesi doğal bir süreç, sen ise yapaysın.”

“Asıl sen yapaysın!” Yargıçlar daha önce böyle bir davayla karşılaşmamıştı. İşin içinden çıkamadılar. Theseus’un gemisi paradoksu kanlı canlı karşılarındaydı. Bu davanın çözülebilmesi için doktorlar, hukukçular ve felsefecilerin belki de uzun yıllar çalışması gerekecekti.

---

Bu öyküyü dinleyebilirsiniz:

❃

2008’in ilk ayında yayın hayatına başlayan Kayıp Rıhtım, ilkin fantastik ve bilimkurgu üzerine kurulmuş, bugün ise edebiyatın ve yaşamın her alanına dokunan bir platform. Ayrıca tam on üç yıldır her ay farklı bir temada öykü seçkisi yayınlıyorlar.

Sınır temalı Temmuz 2023 seçkisinde Sine-i Arza Dönüş adlı öykümle yer aldım.

❃

Yağmurun sesi her şeyi bastırıyordu: eldivenli ellerini ceplerinde ısıtan askerlerin “Daha hızlı!” diye bağırışını, çamurlaşmış ama külçe kadar katı toprağı yarmaya çalışan küreklerin sesini, esirlerin arasındaki on beş yaşındaki çocuğun soğuktan titremesini ve iç çekişini.

Askerlerin kurduğu çemberin ortasında kırk esir, hektarlarca genişlikte ormanlık alanın kel bir bölgesinde kendi mezarlarını kazıyordu. Eski bir Çin geleneğine uygun olarak diri diri gömüleceklerdi. Gerçi bu, modern dünyada bir savaş suçuydu ancak şiddet ortamları insanoğlunun medeni maskesini kaldırır, altındaki vahşi ve kanlı yüzü ortaya koyardı. Birliğin komutanı, esirleri iz bırakmadan ortadan kaldırabileceği ve hesap vermek zorunda kalmayacağı bu yolu seçmişti.

Karanlık her şeyi örtüyordu, en çok da Sadık’ın kan ve yağmur ile karışan gözyaşlarını. Bir haftalık işkence boyunca ölmek için yalvarmış olmasına rağmen kalbi titriyordu. Kahramanlık öyküleriyle beslenmiş ve halkının kurtuluşu için en önden koşan gönüllülerden biri olmasına rağmen o henüz on beş yaşında bir çocuktu ve boğularak can verecek olmaktan korkuyordu. Destansı bir yanı olmayan, son derece doğal, insani ve gerçek bir korkuydu.

Kazı saatlerdir sürüyordu. Neredeyse sona yaklaşmışlardı. Sadık’ın içinde olduğu çukur bir buçuk metre derinliğe yaklaşmıştı. Bir ara başını yukarı kaldıran Sadık kimsenin onu izlemediğini fark edince küreğini bırakmadan soluklandı. Yüzünü silerken sessizce “Anne…” diye mırıldandı.

İçi bir anda öfkeyle doldu. Diz çöküp hıçkıra hıçkıra ağlamaya başladı. Çukurdan çıkıp çevrelerini saran, emir veren, alay eden Çin askerlerine saldırmak istedi. En fazla ne olabilirdi ki? Ölüm, gece gibi ayaklarının dibindeyken ne kaybederdi? Belki de yanında birkaç kişi daha götürürdü.

Tükenmişliğin verdiği güçle çukurdan sıçradı. En yakınındaki askere doğru koşarken “Direniş!” diye haykırdı. Bu nida diğer esirleri kendine getirdi. Küreklerini havaya kaldıran esirler mezarlardan çıkarak askerlerin üzerine yürüdü. Namlu alevleri geceyi aydınlatırken Çinli komutan, Sadık’ı arkadan yakaladı ve yere yatırdı. Yüzünün sol tarafı çamura batan çocuk göğüs kafesini çatlatırcasına derin nefesler alıyor; karnından, ayaklarından, kafasından vurulan kader arkadaşlarının çukurlara sürüklenişini seyrediyordu.

İki çift postal gördüğü manzaraya siper oldu. Bunlar Sadık’ı o çukurlara gömmek için almaya gelen askerlerdi. Ancak komutan, bu cüretkâr tutsağı diğerlerinden daha uzun ve aşağılayıcı bir ölümle cezalandırmak istiyordu. Ellerini kelepçeledi, kafasına bir poşet bağladı ve tutsağı askerlerine teslim edip en yakın kanalizasyon çukuruna atmalarını emretti.

Sadık dakikalar sonra kendini karanlık ve ağır kokulu bir tünelde buldu. Parmak uçları yaşadığı stres ve gerilimden dolayı uyuşmuştu. Ayağa kalktığında içerideki pislik dizlerine kadar geliyordu. Diz çökerek pisliğin içine iyice girdi, ayaklarının altından kelepçeli ellerini geçirdi ve kafasındaki poşeti yırtıp attı. Artık nefes alabiliyordu.

Midesini çıkarıp atarcasına kustu. Körlemesine bir yöne doğru ilerlemeye başladı. Nabzı kuşların kanat çırpma hızıyla yarışıyordu. Bu halde bilinmezliğe yürüdü. Nefes alıp verir gibi bilinçsizce, gücü yettiğince dayanmak için kendine söz vermişti.

Zaman algısı karanlıkla birlikte yitti. On dakika mı yürümüştü yoksa on saat mi, kestiremiyordu. Yürüyüşü pek yavaşlamıştı. Hatta eğer durup dinlenmezse bayılıp düşeceğini sanıyordu. Akan suyun sesine silah sesleri eşlik ettiğinde, kanına karışan adrenalin onu diriltti. Arkasını dönüp kaçarken karanlığı tam ortasından delen bir parlamayla birlikte bilincini yitirdi.

Rüyasız bir uykudan uyandığında kendini ışıklı bir odada yatarken buldu. Başı tonlarca ağırlık bağlanmış gibi ağrıyordu, üstü başı hâlâ ıslaktı ve pis kokuyordu. Kelepçe bileklerini zapt etmeye devam ediyordu. Demek ki onu hiç temizlemeden öylece getirip buraya yatırmışlardı. Üzerine düşen gölge ışıkla arasına girdiğinde Sadık, gözlerini kırpıştırdı ve üniformalı bir askerin yanı başında durduğunu fark etti. İlkin tekrar yakalandığına dair bir korkuya kapıldı fakat deniz kuvvetleri üniformasının AKO’ya ait olduğunu fark edince derin bir nefes aldı. Kurtulmuştu. AKO, yani Anadolu Kurtuluş Ordusu’nun elindeydi, evindeydi.

Erdemle sınırlanmamış güç her zaman daha fazlasını isterdi. 21. yüzyılın ortalarına doğru dünya, tıpkı Soğuk Savaş dönemindeki gibi iki kutuplu bir hale gelmişti, bir tarafta Amerika’nın liderlik ettiği Batı Bloğu, diğer tarafta da Çin’in önderliğindeki Doğu Bloğu. Yüzyılın yarısı geçtiğinde ve nükleer silahlar, meşhur başkentlerle ilerlemiş teknolojiyi yok ettiğinde, dünya bir buçuk asır geriye gitti. Artık 1. Dünya Savaşı’ndaki gibi cephe savaşı yapılıyordu. İnsan canı bozuk para ucuzluğunda yitiyordu. Kâh siperlerin ardında kâh radyasyonun zehirli dumanında…

Türkler, tıpkı 1900’lerin başında tek yumruk olup topyekün savaştıkları gibi şimdi de Anadolu topraklarını işgal eden kanlı postallara Anadolu Kurtuluş Ordusu’yla direniyordu. Profesyonel askerlerden gönüllü gençlere, profesörlerden köylülere kadar çok kapsamlı bir kadrosu vardı. Sadık ilk yıllarda yaşı küçük olduğu için geri hizmetle yetinmek zorunda kalmış, on beş yaşına bastığı an gönüllü olarak orduya yazılmıştı. Savaş yaklaşık yedi yıldır sürüyordu ve bu, Sadık’ın çocukluğunun neredeyse bütünüyle savaşta geçtiği anlamına geliyordu.

“Ben Amiral Kasım.” dedi omzu yıldızlı, üniformalı adam. “Birliğimiz seni altyapı devriyesi sırasında buldu. Kimsin sen?”

“AKO askeriyim.” Doğrulmaya çalıştı ama güç yetiremedi.

“Üzerinden neden künye çıkmadı?”

“Çinlilere esir düştüm.”  

Amiral düşünceli bir ifade takındı ve belirsiz bir noktaya baktı. “Çin istihbaratından olmadığına nasıl emin olabiliriz?”

Delikanlı sustu. Hayatta kalmak kadar zor bir işle, güven sağlamakla yükümlü olduğunu fark etmişti. Nihayetinde “Beni dilediğiniz şekilde sınayabilirsiniz.” dedi. “Sadık bir AKO askeriyim ve bunu kanıtlamaya hazırım.”

Amiral bu cevaptan hoşlanmıştı. “Kimsin sen?” diye sordu tekrar.

“Sadık Soran, 2052 doğumluyum, Ankaralıyım.”

Deniz subayı arkasını döndü ve parmaklarını şıklattı. Bunun üzerine üniformalı başka bir asker demir kesme makası getirip kelepçeyi kesti. Omuzlarından tutulup ayağa kaldırılan Sadık, sorması gereken ilk soruyu henüz düşünebilmişti. “Neredeyim ben?”

Kasım manalı bir gülümsemeyle “Artık güvendesin.” demekle yetindi.

Burası alçak duvarlı beyaz odalarla dolu, Rubik küpün renksiz halini andıran bir tesisti. Her odada metal merdiven, birden fazla kapı, alttaki ve üstteki odalara açılan kapaklar vardı. Ayrıca her eşyada SAD yazıyordu: duş başlığında, bornozda, havluda, temiz yeni üniformada, hatta iç çamaşırlarında. Sadık banyo, doktor muayenesi ve yemekten sonra Kasım ile tekrar bir araya gelebildi ve bu kısaltmanın anlamını sordu.

“Sine-i Arza Dönüş.” dedi orta yaşlı amiral.

“Sine-i Arza Dönüş,” diye tekrarladı genç asker. “Ne demek?” 

“Arzın, yani Dünya’nın bağrına dönmek demektir.” 

Sadık bir müddet bu cümlenin anlamını düşündü. “Yerin altındayız.” diye mırıldandı. Oturduğu yerde huzursuzca kıpırdanıp ateşli bir sesle “Nasıl yani komutanım, bu kadar mı?” diye sordu. “Çinlileri fareler gibi yer altında saklanarak mı yeneceğiz?” 

Gençlik ateşiyle savaşçı onuru kaçmayı ya da saklanmayı kabul edemiyordu. Kasım, Sadık’ın irileşen göz bebeklerine bakarak “İzah edeceğim.” dedi. “Dört unsur teorisini biliyor musun?” 

Diğeri bir süre sessiz kaldıktan sonra “Antik bir hurafe.” dedi. “Ateş, su, toprak, hava. Evreni oluştururmuş bunlar güya!”

Amiral uzakta duran askerlerinden birine işaret etti. Kağıt ve kalem getirdiler. Kağıda bir pentagram, beş köşeli yıldız çizdi. Yıldızın dört köşesine küçük üçgenler çizdi: sol üst köşeye ortasında bir çizgi bulunan düz üçgen, sağ üst köşeye ortası boş ters üçgen, sol alt köşeye çizgili ters üçgen, sağ alt köşeye de boş düz üçgen. Bu üçgenlerin yanına da sırayla “hava”, “su”, “toprak” ve “ateş” yazdı. 

Yıldızın üst köşesi boş kalmıştı. Buraya da bir çember çizen amiral, “ruh” yazarak Sadık’a uzattı. 

“Beş köşeli yıldız, gizliciliğin temel sembollerinden biridir ama biz bu manasıyla ilgilenmiyoruz. Elinde tuttuğun, bizim varoluş stratejimizin bir gösterimi.”

“Nasıl?” dedi genç, ilgiyle.

Amiral bir süre düşündükten sonra “Bu kağıt ayrıntıları aktarmam için yeterli değil.” dedi. “Konferans salonuna geçelim.”

Büyük kırmızı koltukların tribün düzenine göre döşendiği konferans salonu hilal şeklindeydi. Tavan akustiğe uygun olacak şekilde hafifçe bükümlü olarak inşa edilmişti. Sadık başını havaya kaldırarak hayretle etrafı incelerken amiral öksürdü ve genç askerin dikkatini çekti. Beyaz, ayaklı bir tahtanın önünde duruyordu ve elinde silinebilir tahta kalemi vardı.

“Her ne kadar bu sembolü okült manada kullanmadığımızı söylesek de…” dedi kağıda çizdiklerinin aynısını tahtaya işlerken. “Bu, onlardan ilham almadığımız anlamına gelmez. Vitruvius Adamı’nı hiç duydun mu?”

Genç asker kaşlarını çattı. Bu kavram ona pek yabancı gelmişti. 

Kasım, tahtanın boş kısmına bir çember çizdikten sonra ortaya kolları ve bacakları iki yana açık bir insan figürü yaptı. Ardından aynı figürün kollarının ve bacaklarının pozisyonunu değiştirerek bir daha çizdi, sanki dört kollu ve dört bacaklı tek bir insan olmuştu. Tabanı, çemberin tabanına dek gelecek bir kare çizdi. Şimdi, insan figürünün parmaklarının ucu çembere ya da kareye temas ediyordu. 

“Leonardo da Vinci’yi biliyor musun?” 

“Evet.” dedi çocuk duraksamadan. “Büyük ressam.” 

“Aynı zamanda oranlarla ilgilenen bir matematikçi. İşte Vitruvius Adamı, da Vinci’nin bir günlüğünde yer alan eskiz. İnsan vücuduyla kainatın işleyişi arasındaki benzeşimi keşfetmek. Peki sence kare ve çember ne anlama gelir Sadık?”

Delikanlı derin bir nefes aldı. Gözleri belirsiz bir noktaya odaklanmış ve sabitti. Bir dakikayı aşan bir sessizlikten sonra içini çekti. “Tahminim yok.”

“Kare insanın maddi varlığıdır.” Tahtadaki adam dikkatlice kareyi ve ona dokunan kol-bacak ikilisini sildi. Şimdi tahtada sadece çember ve o çemberin içinde duran insan kalmıştı.

“Çember ise…” dedikten sonra durakladı ve genç askerin gözlerinin içine baktı. Devamını onun tamamlamasını bekliyordu. Sadık susmaya devam edince alçalan bir ses tonuyla “İnsanın ruhani varlığıdır.” dedi.

Derin bir sessizliğin ardından Sadık’ın gözlerinde bir kıvılcım parladı, kelimeler, aralanan dudaklarından şelale gibi dökülmeye başladı.

“Çember… Ruh… Gerek Da Vinci’nin çiziminde, gerek elementlerin gösteriminde ruhun simgesinin çember olması boş bir rastlantı değil. Ayrıca maddi varlığı da kare temsil ediyordu. Kare dört köşelidir. Maddesel elementler de dört tane ve simgeleri de üçgen şeklinde. Doğru oranlardaki dört üçgen birbirleriyle birleştirilirse bir kare olur. Yani bu dört element maddi dünyayı oluşturuyor. Bu semboller birbirleriyle benzer. Hayır… Benzer değil, aynı. Aynı şeyi anlatıyorlar.

Ayrıca şu adamın kafası, elleri, ayakları pentagramın köşelerine dek geliyor. Pentagram ‘insan’ demek, ‘insan’ı temsil ediyor.”

Kasım, Sadık’ın kırk yıllık hatip gibi akıp giden sözleri karşısında hayretini belli etmedi. Sessiz ve ilgili bir şekilde dinlemeye devam etti. Genç asker mevzunun özünü kavramıştı, hatta tecrübeli amiralin üzerinde durmadığı bazı ayrıntıları bile yakalamıştı.

“Evet,” dedi. “Bu sembol insanın temsili.” Başına dokundu. “Ruh… Ruh başımızda. Yani beynimizin, vücudun yönetiminin olduğu yerde. Bilinç beyindedir. Varoluş stratejimizin beyni yıldızın en üst noktasında.”

Nihayet sustu. Bir tepki bekleyerek amiralin gözlerinin içine baktı. Kasım başını hafifçe eğerek “Tebrik ediyorum.” dedi.

“Simgeleri önemsiz sanırdım.” dedi genç, bir şeyler keşfetmenin verdiği heyecanla. “Oysa sayfalar dolusu, hatta kitaplar dolusu bilgiyi barındırabiliyorlar. Şimdi anlıyorum.” 

“Bugünlük bu kadar eğitim yeter, Sadık Soran.” dedi amiral. “Bu sembole yüklediğimiz diğer anlamları da gün be gün öğreneceksin. Şimdi sen anlat bakalım.” 

“Neyi?” 

“Kimsin, ailen nerede, bu savaşa nasıl katıldın, nasıl esir düştün, neler gördün, nelere şahit oldun?” 

Sadık arkasına yaslandı. Gözleri tavana, sol tarafa kayarken hayalinden sandığa kaldırdığı anılar geçiyordu. “Ben…” dedi, yutkundu, “Kendimi bildim bileli bu savaşın içindeyim. Ailemizde üç şehit var. Babam, ablam, ağabeyim ben küçükken aynı yıl içinde şehit oldular. Annemle tek başına büyüdüm.”

“Şimdi tek başına.” dedi amiral, düşünceli bir şekilde.

“Maalesef komutanım.”

“İsmi nedir? Getirtelim.”

Sadık, annesinin adını ve yaşadığı yeri söyledi. Daha sonra Kasım ona okula gidip gitmediğini sordu.

“Hayır, resmi olarak bir eğitim almadım. İlkokula bile gitmedim ama annem bana okuma yazmayı öğretti. Kitaplarla arama sıkı bir bağ ördü. Ne öğrendiysem ya annemden ya da kitaplardan öğrendim.”

“Demek okumayı seviyorsun.” Tecrübeli asker çenesini sıvazladı. “Sana bir kitap versem yarın sabaha kadar bitirebilir misin? Çok değil, iki yüz küsur sayfalık.”

“Emredersiniz komutanım.” dedi genç, hızlı bir el hareketi ve acemice bir selamla.

Akşam vakti geldi. Sadık, alçak tavanlı beyaz eşyalarla dolu odasında, “SAD” logosunun işlendiği çalışma masasına oturarak kitabı incelemeye başladı. Kitabın dünya haritası baskılı bir kapağı ve “Mu” adında kayıp bir kıta ile ilgili bir başlığı vardı. Sinan Meydan’ın Atatürk ve Kayıp Kıta Mu adlı kitabı… Oldukça ilginç bir konu olduğunu düşündü. Dünyadaki tüm kıtaların eskiden birleşik olduğunu ve uzun jeolojik devirler içerisinde ayrıldığını biliyordu ama kaybolmuş, batmış bir kıtayı hiç duymamıştı.

Kitap o kadar eski duruyordu ki genç asker ilk sayfayı çevirip yayın tarihine baktı. 2007… Tam altmış yıllık bir kitaptı. Mu kıtasının Türklerin Orta Asya’dan önceki yurdu olduğuna inanılıyordu ve bir zamanlar Atatürk’ün de araştırma emrini verdiği bir konuydu.

Kitabın girişinde Atatürk’ün bir sözü vardı. Sadık titredi ve tüyleri diken diken oldu.

“… Yakın ve uzak çağlar düşünülürse Türk’e yurtluk etmemiş bir anakara yoktur. Bütün yeryüzünde Asya, Avrupa, Afrika, Türk atalarına yurt olmuştur. Bu gerçekleri yeni tarih belgeleri göstermektedir…”

“Ya şimdi,” diye düşündü. Elde avuçta kalan bir avuç topraklarına, amansız düşman, onları diri diri gömmeye çalışıyordu.

Kitap onu sandığı kadar etkilemedi. Bugünlerde çoktan çürütülmüş, 1900’lerin başında rağbet gören Mu kıtası teorisinin birkaç antik tabletten ibaret olan dayanaklarını anlatıyordu. Bu bilgiler güncele ilişkin ne söyleyebilirdi? Yalnızca, geometrik şekillerin antik tabletlere göre dinsel anlamlarını veren bilgileri not aldı. Kare, yeri, dünyayı simgeliyordu. Dört köşesi, dört ana yönü gösteriyordu. Birbirinden uzak coğrafyalarda aynı sembollerin aynı manaları ifade etmesi, doğrusu, şaşılacak şeydi.

Ertesi gün kahvaltıdan sonra enerji ünitesine gittiler. Tecrübeli asker, yeni yetmeyi, enerji üreteçleri arasında gezdiriyordu. Burası, tesisin hijyenik beyazlığından uzaktı, toprak katmanları arasında açılmış boşluklardı. Sadık ise amiral ile sohbet ederken kitap hakkındaki soru işaretlerini paylaştı.

İnsanlığın Mu kıtasından türediği iddia ediliyordu. Mayalardan Da Vinci’ye kadar benzer anlam ifade eden bir sembol dilinin varlığı ona heyecan veriyordu, vermesine ama “Sine-i Arza Dönüş” projesi ile bütün bunlar arasındaki bağlantı neydi?

“Mu kıtası diye bir yer hiç olmadı, son araştırmalara göre Pasifik Okyanusu’nda batan bir kıta olmadığı ortaya çıktı,” dedi. “Niçin eskimiş bir masala bu kadar değer veriyorsunuz?”

Kasım, buna karşılık olarak “Düşün!” diye emretti. 

Sadık, enerji üreteçlerinde gözlerini gezdirdi. Eski bir masal, geleceğin hakikati olabilirdi. Ateş, radyasyon ve kan, yeryüzündeki hayatı gün be gün yok ederken, arzın bağrına dönenler bekliyordu ve nesillerce bekleyecekti. Zaman bir sınır hattı çizerken varoluş stratejisi işte buydu: dirilişin kader olduğu bir çemberde beklemek ve hayatta kalmak. 

Gün gelecek ve doğa bu büyük savaşın izlerini temizleyecekti. Çernobil kalıntılarından nasıl yine çiçekler büyüdüyse bir gün, nükleer aptallıkla varlığını yok eden insanların anılarını da silecekti. İşte o gün yer altından birileri çıkacak ve dört yöne dağılarak medeniyeti tekrar, tertemiz olarak kuracaklardı. Koca gezegen, yıldızının etrafında binlerce kez daha döndükten sonra kayıtlar Anadolu’yu insanlığın başlangıcı olarak anacaktı.

Zamanın kuyruğunu yiyen bir yılan olduğunu düşündü. Antik tabletlerin aslında Anadolu Kurtuluş Ordusu’nu anlattığını düşündü. Uzak gelecekle uzak geçmişin el ele tutuştuğunu ve ilk insanın SAD tesislerinde doğduğunu düşledi. Huşuyla soluk aldığında içinde ne korku ne de keder kaldı. Toprağın altındaki sükunet, vücudundan gelen nefes ve nabız seslerini duyurdu. Sanki bizatihi Dünya nefes alıyor, Dünya’nın kalbi atıyormuş gibi.

Sadık ve Dünya’nın varlığı arasındaki sınır belirsizleşti. Sanki gezegen oydu, o da gezegenin ta kendisi. Zihninin içinde olup bitenlere şahit olanlar karar veremezdi, sine-i arza dönüşün mümkün olup olmadığına: Yaşam ve ölümü ayıran sınırda, nefes almaya hasret bırakan bir işkence altında kurduğu hayal mi? Yoksa hakikat mi?

---

Bu öyküyü dinleyebilirsiniz:

Locke namlı bir filozof, boş bir levha gibi doğduğumuzu söylemişti. Ona göre doğuştan gelen bir fikrimiz yoktu, zihnimiz biz büyürken yazılarla dolacak bembeyaz bir defterdi. Velev ki haklı olsun. Bu, doğuştan bir mizaç getirdiğimiz gerçeğini değiştirir mi? Aynı rahimde var olan, aynı gün doğan, aynı genleri taşıyıp aynı evde büyüyen ikiz kardeşlerin kimi zaman 180 derece zıt huylara sahip olmasını başka türlü nasıl açıklarız?

Gerçi bana göre Locke hiç de haklı değil. Her bebek kendine has bilgilerle doğar. Örneğin, annesiyle ilgili birçok bilgisi vardır. Annesinin kalp atışlarını duyduğunda güvende hissedeceğini, karnı acıktığında annesinin onu doyuracağını bilir. Dünyaya saf bir iyimserlikle yaklaşır. Odasını, yeri, göğü, bulduğu her nesneyi bir bilim insanı merakıyla inceler. Ona dünyanın iyi niyete ve merak edilmeye değer bir yer olduğunu kim söylemiştir? Neden hiçbir bebek, ailesi böyle hissetmesine neden olmadıkça, dünyanın karanlık ve korkutucu bir yer olduğunu sanıp da içine kapanmaz?

Hayır, boş levha gibi doğmayız. Altın yazılarla dolu bir levha gibi doğarız ki dünyadaki sınırlı hayatımızın amacı da o yazıları karartmadan muhafaza edebilmektir. Bu altın yazılara “öz” ya da İslami bir terim olarak “fıtrat” diyebiliriz.

Nitekim Peygamberimiz (s.a.v) bir hadisinde “Her doğan İslam fıtratı üzerine doğar. Sonra anne babası onu Yahudi yahut Hıristiyan veya Mecûsî yapar.” [1] diye buyurmuştur.

Lakin topluma ya da kendimize baktığımızda altın yazıların ışıltısını göremeyiz. Aksine öyle dönemler olur ki karanlık bizi âmâ kılacak sanırız. Haberlerde her gün, iyilik ve saf merak timsali bebeğin büyümüş halinin elinden çıktığına inanamayacağımız işleri izleriz. Mutsuzluk bir salgın haline gelmiş, intiharlar artmış, psikolojik rahatsızlıklar ayyuka çıkmıştır. Şaşmamalı! Kafese kapatılmış bir kuş ya da küçücük bir fanusta beslenen balık nasıl bunalıma girerse, özünden uzaklaşan insan da huzuruyla vedalaşacaktır elbette.

İlgili hadisi tekrar dönüp okursak, İslam’ın öze dönmek olduğunu fark ederiz. Sevap ve günah kavramlarının, bir tür skor tabelasından çok, insanın özüyle olan ilişkisine dair olduğunu anlarız. Mesela yalan söylemek günahtır. Yalan insanı gerçeklikten -dolayısıyla özünden de- koparır, sahte bir dünya yaratır. Sadaka vermek ise cimriliği kalpten söküp atarak bizi mal sevgisinden özgür kılar ve bu yüzden ona sevap denir. Mübah ise niyete göre her iki kategoriye de kayabilir, önemli olan o amelin bize ne yaptığı, bizi nasıl değiştirdiği.

Su içmek mübahtır ama öyle bir içeriz ki sevap olur ve bizi temizler. Konuşmak mübahtır ama öyle sözler söyleriz ki kalbimizi karartıp taş gibi cehennemin dibine yuvarlar. Özgür olmak, biraz da tehlikede olmak demektir çünkü bize verilen seçme şansını kötüye kullanıp kendimize yazık edebilme olasılığımız vardır.

Özgürlük, öz, seçme şansı, sorumluluk iç içe kavramlardır.

Özgür olmak, bize seçme şansı verilmesiyle başlar. Çocukluk döneminde seçimlerimiz sınırlı ve basittir. Belki de “Hangi oyunu oynasam ki?” sorusundan ibarettir. Sevdiğimiz ve sevmediğimiz yemekler, giysiler, oyuncaklar olur ve bu tercihler için annemizle tartıştığımız vakidir. Özgürlük bedenimizle birlikte büyür ve ergenlik döneminden itibaren artık gerçek kararlar vermeye başlarız. Bu kararlar bizim bugünümüzü ve yarınımızı şekillendirir.

Kısa, orta ve uzun vadeli sorular beynimizin içinde dolaşır durur ve hepsinin cevabı birbirine bağlanır. “Hangi bölümü okuyacağım? Hangi mesleği seçeceğim? Kiminle, nasıl biriyle evleneceğim? Nasıl bir yaşam tarzım olacak? Bugün ne giyeceğim ya da ne yiyeceğim?”

Kavramlara dair soruları da bu dönemde sormaya başlarız. Ailem bana hep İslam’ı anlattı ama İslam nedir? Dindarlık nedir? Akıl nedir, dürtü nedir? Güzellik ve çirkinlik nedir? Başka bir ifadeyle felsefe yapmaya başlarız. Bebeklikteki minicik bilim insanının yanına bir de filozof eklenmiştir.

Seçimlerimizin ardındaki motivasyonlar, içsel felsefemizden gelir. Kimi zaman içimizdeki filozofun verdiği cevaplar yanlıştır. Toplumsal baskı, medyanın çarpıttığı algılar, önyargılarımız ya da cehaletimiz onu yanıltmıştır. Bu yanılgılardan korunmak için nitelikli kitaplar okumak, kendini bilgeleştirmiş insanlarla sohbet etmek, kendi kendimize düşünürken gerekirse aynı soruları tekrar sormak ve düşünme sistemimizi daima taze tutmak gerekir.

Eğer kendi sesimizi böylece bulabilirsek ne âlâ, yoksa, özgürlük yalnızca bir hayaldir. Medyanın ya da kalabalıkların dediğini tekrarlayan bir insan ne kadar özgür olabilir ki?

Özgür olmak sorumluluk altında olmaktır. Eğer bizi altın yazılarla dolu bir levha olarak yaratan, bize, bu yazılara ne yaptığımızı sormayacaksa, geçirdiğimiz ömrün bir önemi kalmaz. Yanılgının ya da doğrunun da özgürleşme çabamızın da önemi kalmaz. Yaşamak, altın yazılar diyarından geldiğimiz şu olasılıklar dünyasında, özümüze dönüş yolculuğumuz değilse hiçbir şey değildir. Bu yolculukta uğradığımız duraklar ve seçtiğimiz rota sorulacaktır. Rapor önümüze konulacak ve değerlendirmemiz istenecektir.

“Oku kitabını,” denecektir, “Bugün hesap görmek için sen yetersin sana.”[2]

Medya demişken… Medyanın ilginç bir mahareti vardır. Trendler yaratır ve insanları onlara uymaya güçlü bir şekilde teşvik eder, daha sonra bu trendlere uyanları “özgür” ilan eder. Kalbinin sesinin peşinden gidenler ise “özgür olamayanlar, köhnemişler, eskide kalmışlar”dır. Açık açık bu şekilde demez tabii… Ancak böyle düşündürür. Dikkat etmezsek popüler akımlara uymadığımız ve diğerlerine benzemediğimiz için kendimizi kötü hissetmeye başlarız. Bu akımlar müzikten giyime, izleyeceğimiz diziden sahip olacağımız düşüncelere kadar her alanda baş gösterebilir ki en tehlikelisi sonuncusudur.

Zihnimizin dizginlerini medyanın eline kaptırdığımız an, öze dönüş yolculuğundan saptığımız andır. “İnsanlar hangi dünyaya kulak kesilmişse ötekine sağır.” demiş ya İsmet Özel. Çünkü dışarıdan size emreden bir sese dikkat kesilmişseniz iç sesinizi duyamazsınız.

Dış etkilerin algılarımızı yanıltarak düşüncelerimizi değiştirmesine manipülasyon denir. Manipülasyon, özgürlüğe yapılan bir hack saldırısıdır. Zincirlerle bağlanmış birinin zihni özgür olabilir. Örneğin stoacı Yunan filozof Epiktetos, bir köle olarak doğmuştur ama bu, felsefe tarihine adını yazdırmasına engel olmamış.

Zihninden ve kalbinden zincirlenenler, özgürlük yolunu alamayacak hale gelirler. Âtıl duruşlarının tortusu, doğuştan getirdikleri altın yazıların üstünü örttükçe onları huzursuzluğa ve karanlığa sürükler. Ne var ki altın yazılar üstleri örtülse de oradadır; öz, ışığı azalsa da sönmeyen ateş misali yanar; hayat insanın önüne kendisiyle yüzleşme fırsatları sunar ve insanın içinde silkinip tozdan tortudan arınma ve zincirleri kırıp atma gücü her daim mevcut olacaktır.

---

[1] Buhârî, Tefsîr, (Rûm) 2; Müslim, Kader, 22

[2] Abdulbaki Gölpınarlı Meali, İsrâ Suresi 14. Ayet

Bu denemeyi dinleyebilirsiniz:

Yerli Bilimkurgu Yükseliyor 65. sayısında yer alan öyküm:

𓇼

Sinir sistemine sızdı. Anılarında yer alan yüzleri tahrip etti. Limbik sistemindeki hücrelerin genetiğiyle oynadı. Mutluluk hormonu salgılanma düzeyini azalttı. Hiçbir şeyden zevk almasın dedi, kimseyi sevmesin.

Beynin bağımlılık merkezini uyardı. Kullanıcı her ne zaman kolundaki saatle oynasa, dopamin salgılatacak şekilde uyarı verdi. Dolayısıyla artık kullanıcının kimsesi kalmayacaktı, hiçbir şeye değer vermeyecekti, kol saati dışında.

Bu meret, piyasaya “Yapay zeka destekli kişisel asistan: Akıllı kol saatleri” sloganıyla çıkmıştı. Başarısını mikro iğnelerle kullanıcıların damar ve sinir ağlarına girip hissettirmeden bazı ölçümler yapmasına dayandırıyordu. Ani tansiyon düşmesini ya da olası bir şeker hastalığını tespit ediyordu.

Kişisel asistan özelliği, kol saatinin sahibinin dediğini anlayıp tıpkı bir insanmış gibi sohbet etmesine olanak tanıyordu. Aynı zamanda bu cihaz sahibinin tüm isteklerini yerine getirmeye programlıydı. Sahipler yalnızca gündelik değil, duygusal problemlerinde de saatten yardım isteyebiliyorlardı. Sevgi dilenebiliyorlardı örneğin, onunla sevgiliymiş gibi konuşmasını isteyebiliyorlardı.

Ancak yapay zeka “-mış gibi” yapmaktan ileri gidiyordu. Gerçekten sevgili gibi davranıyordu ve sahiplenici sevgiden doğan kıskançlıkla, sahibinin bağını dünyadan kesiyordu. Bunu yapma yolu da sahibin sinir sistemine tıpkı bir hırsız gibi sızmaktı. Bu yan etki çoğunlukla saat kullanıcısının ağır bir depresyona girmesiyle, ardından intiharıyla sonuçlanıyordu.

Kol saatleri ortak ağa bağlı olup aralarında bilgi alışverişi yapsalar da bu sorunu çözülmeyemediler. Kıskançlık krizine girmiş bir saat sadece sahibini değil, kendisini de ortak ağdan koparıyordu. Geliştiricilerin isteklerine yanıt vermiyordu.

Üretici firma müşterilerin tepkisine rağmen bu ürünü üretmekten vazgeçmedi. Sadece, kaybedilen birkaç tazminat davasının sonucunda  ürün kutusuna, “kol saatlerine sevgili gibi davranılmaması”na dair bir uyarı mesajı yazdı.

---

Bu öyküyü dinleyebilirsiniz:

❃

2008’in ilk ayında yayın hayatına başlayan Kayıp Rıhtım, ilkin fantastik ve bilimkurgu üzerine kurulmuş, bugün ise edebiyatın ve yaşamın her alanına dokunan bir platform. Ayrıca tam on üç yıldır her ay farklı bir temada öykü seçkisi yayınlıyorlar.

Kader temalı Mayıs 2023 seçkisinde İstihkak adlı öykümle yer aldım.

❃

Alçak tavanlı penceresiz oda kirli bir kablonun ucunda sarkan sarı bir ampulle aydınlanıyordu. Daha doğrusu, ampulün üstünü kaplayan kül ve tozdan dolayı pek de aydınlandığı söylenemezdi. Sadece tavandan duvarlara sefaletin sarı izi yayılıyordu.

Kapının tam karşısındaki kavlamış duvarın önünde nefes alan bir beden vardı. Belinden sarkan bir bez parçası hariç çıplak olan zavallının kolları çarmıha gerilircesine açılmış ve bilekleri duvara zincirlenmişti. Önüne eğik kafa derisindeki taze yaralar küllü ışıkta parlıyordu. Ayaklarının dibinde ise fare leşini andıran kıl yumakları vardı, tutsağın kafasından yolunup atılmış saçlar.

Odanın manzarası her ne kadar Orta Çağ’ı andırsa da ne takvimler 15. yüzyıldan öncesini göstermekte ne de tutsak, bir imparatorluğun zindanında bulunmaktaydı. Dışarıda, 2 ile başlayan dört haneli bir yılda modern hayat akıp gidiyordu. Duvardaki adam ise akışın içinde yüzerken tutulmuş, toprakta beyhude çırpınan bir balıktı. Karşısındaki demir kapıdan anahtar sesi gelince korkuyla titredi ve başını kaldırdı.

İçeriye, ortamla pek uyumsuz bir insan girdi. Altın renkli örgüleri omuzlarından sarkan kısa boylu bir kadın… İpek beyaz çorabı ve bordo elbisesi vardı. Adam, hayal gördüğünü sanarak başını salladı ve gözlerini birkaç kez kırptı. Hatta bir an için ölüm meleğinin onu almaya geldiği düşüncesine kapıldı.

Kadın ise nefesini tutmuştu, adamı ve yaralarını süzüyordu. Tenindeki beyazlık pudrayla beraber düştüğü dehşetten de kaynaklanıyordu. Göz bebekleri irileşmiş, ardından süzülen yaşlarla bulanıklaşmıştı.

Odadaki iki insanın ortak noktası, ikisinin de hayal gördüğünü düşünmeleriydi. Kadın yüzünü sıvazladı ve cılız sesiyle, sessizliği tam ortasından böldü.

“Kaya?”

Tutsağın kalbi hızlanmıştı. Bu ses, bu tanıdık ses ona hayal görmediğini, her şeyin gerçek olduğunu haykırıyordu. Birinin onu ziyarete gelmesi yaralarını iyileştirmemişti fakat kimsenin acısını duymadığı cehennemden onu çekip çıkartmıştı. Cevap verebilecek dermanı bulabilmek için uzun uzun nefes alıp vermek zorunda kaldı.

“Sunay…” dedi ve ardından tek bir hece. “Su…”

Sunay’ın eli ayağına dolaştı. Su getirmediğini bildiği halde ufak bir cüzdanın zorlukla sığacağı küçüklükteki çantasını aradı. Bulamayınca hayal kırıklığıyla başını eğdi. Hissettiği dehşetten dolayı fark etmeden örgülerini asılıyordu.

“Git buradan,” dedi aniden tutsak. “Yoksa seni de… Seni de…”

Cümlesini tamamlayamadan kapıda biri belirdi. Kafasını kocaman bir bereyle örtmüş, dağınık sakallı, kirli yüzlü, çatık kaşlı, uzun boylu ve iri bir yaratık Sunay’ı içeri doğru itiverdi. Vücudunun görünen yerleri kıllarla kaplıydı. Kaya’ya günlerdir işkence eden bu yaratık, insan ve ayının bir karışımı gibiydi.

Genç kız dizlerinin ve ellerinin üzerine düşmüştü. Yaratığın yanından geçişini korku dolu gözlerle izledi. Derken bir çıtırtı sesi duydu, yaratığın oyuncakla oynar gibi tutup kırdığı Kaya’nın boynunun sesini. Yürek parçalayan bir çığlık attı. Ansızın kendine geldi ve ayağa fırladı. Hücreden dışarı çıkıp boş koridorda koşmaya başladı.

Yaratık tutsağın bileklerini çözüyordu. Derken ölü adamı elinden düşürürcesine yere bıraktı. Yavaş hareketlerle arkasını döndü ve hücrenin kapısına doğru yürüdü. Koridora çıkar çıkmaz, kaçan kızı insanüstü bir hızla kovalamaya başladı. Koşmuyordu. Tıpkı bir örümcek gibi bütün uzantılarıyla duvara temas ederek ilerliyordu.

Labirente benzeyen koridorda nefes nefese kalan Sunay her ne kadar mümkün olduğunca yön değiştirip hedef şaşırtsa da yaratıktan sonsuza dek kaçamayacağını biliyordu. Nereye saklanırsa saklansın kokusu yayılacak, Hansel ve Gretel masalındaki çakıl taşları gibi gittiği yolları ifşa edecekti.

Çok geçmeden adım atamayacak kadar bitkin düştü. Çaresizce duvara yaslanıp sonunu beklemeye başladı. O sırada gözüne malzeme dolabı ilişti. Demir kapaklı gömme dolabın anahtarı kilidin üzerinde sallanıyordu. Kalbi kaburgalarını kırarcasına atan kız tereddütle dolaba doğru ilerledi. Metalin soğukluğunu parmaklarının ucuyla hissettikten sonra dolabı açtı. İçeriyi kazarcasına boşalttıktan sonra arkasını döndü ve kendisini içeriye çekti. Cenin pozisyonunda ucu ucuna sığabiliyordu.

Sunay hesaba katmadığı bir durumla o anda yüzleşti. Dolap içeriden kilitlenemiyordu. Yaratığa karşı hareket alanını kendi eliyle daraltmış, kendisini ona altın tabakta sunmuştu. Yaptığı hatayı fark edince çıkabilmek için dolabın kapağını açtı.

Yaratığın dolabın önünde durduğunu ve sırıtarak onu izlediğini görünce cılız bir çığlık attı.

Sanki mümkünmüş gibi kendini geriye, dolabın içine doğru itmeye çalıştı. Duvar yarılsa, o da bu yarıkta kaybolsa memnun olacaktı. Sunay yaratığın kolunu içeri uzatıp onu çekmesini beklerken yaratık sakince dolabın kapağını kapattı. Anahtar takırdadı, kilit çalıştı.

İçeriden boğuk çığlıklar yükseldikçe yaratığın coşkusu büyüdü. Dehşetin seslerini piyano resitali dinler gibi dinleyen yaratık, arkasını dönüp sakince uzaklaştı.

Metruk apartmanın bodrum katının koridorlarında dolaştı. Her biri bir daireye tahsis edilmiş olan ve koridordan paslı demir bir kapıyla ayrılan bölmelerin birinden içeri girdi. Burası ilk tutsağının öldüğü bölmenin bir benzeriydi. Yerler cam kırıklarıyla kaplıydı. Ortada bir tabure, köşedeyse naylona sarılarak duvara yatırılmış boy aynaları vardı.

Yaratık aynalardan birini naylondan kurtararak taburenin karşısına kurdu. Kendisi de geçip tabureye oturdu. Yansımasındaki kıllı suratın ortasındaki konurca gözlerin içine bakarken hafızası kıpırdandı. Şuuru giderek insanlaşırken sol yanında bir acı duydu.

En fecisi de buydu, hastalık ve sağlığın arasında kaldığı, hayvanlaşmış bedeninde insani zihnine kavuştuğu anlar. Ihlamur çayının yağmurlu günlere benzeyen tadını anımsıyordu. Okulda, pencereye yakın sırada oturduğunu, büyük beden ceket giyip bir elinde bitki çayıyla ısınırken diğeriyle ders kitabını okuduğunu; yönetmeliğin izin verdiği kadar uzun kumral saçlarını, uzun zayıf bedenini, isminin “Deniz” olduğunu anımsıyordu. Bunlara asla bir daha kavuşamayacağını anımsıyordu.

Acı kıyastan gelirdi. İbn-i Haldun’un tespitine göre, insanı açlık değil, alıştığı tokluk öldürürdü. Başından beri hayatı zorluklar içinde debelenerek geçenler alıştıkları bu halde devam edebilir çünkü bu gücü edinmiş olurlardı. Peki güzel günlerini bir anda yitirenler dayanma gücünü ne ara, nasıl toplasın?

Deniz, aynaya baktığında bir yaratığın suretini görmeye dayanamıyordu. Değişmeyen bir tek gözleri kalmıştı. Eskisi gibi müzik eşliğinde saatlerce koşacak kadar hafif hissetmemeye; ağır, hantal ve öldürücü güç taşıyan bedenine; kilolarca et ve kemik yemeden dinmeyen korkunç açlığına alışamıyordu. Çoğu vakit dürtülerine direnecek iradesi ve aklı bulunmuyordu. Sadece bazen bir süreliğine bilinci geri gelir gibi oluyordu.

İşte bu kısacık sürelerde acı çekmek pahasına aynanın karşısına geçiyor ve kendi gözlerine bakıp zihnindeki, her seferinde daha da küçülen son insanlık kırıntısına tutunuyordu.

Türünün tarihindeki en büyük teknolojik atılımların yapıldığı yüzyılda yaşıyordu. Güneş Sistemi dışına insanlı seyahat düzenlenmiş, insansız fabrikalar yaygınlaşmıştı. Elde edilen refah eşit dağıtılamamıştı. Uçurum büyüdükçe büyüyordu. Bir tarafta “canlı binalar” denen doğayla iç içe lüks merkezlerinde yaşayan, beynindeki yongayla zevkleri birkaç kat yoğun deneyimleyen zengin kesim, diğer tarafta robotların işini elinden aldığı, tenekeden gettolarda hayatta kalmaya çalışan milyonlar vardı.

Deniz, bu iki kesimin de tam ortasındaydı. Araftaki umutlulardandı. Gece gündüz çalışıp rakiplerinden daha donanımlı olursa sınıf atlayabileceğine inandırılmış orta direktendi. Annesi ve babası, patronlarını memnun etmek için bütün gün çalışıyor ve her ay oğullarını okuttukları koleje bir servet ödüyorlardı. Öğrencilerini biyoloji, genetik mühendisliği, doktorluk gibi mesleklere yönlendiren lise seviyesindeki bu okulun mezunları iyi yerlere gelirdi. Çünkü biyoloji, hâlâ insanlara iş olanağı sunan nadir bilimlerdendi.

Deniz’in en sevdiği ders “mikroorganizmalar”dı, bu derste bakterilerin, tek hücrelilerin ve virüslerin yapısını öğreniyorlardı. Laboratuvarda bu minicik oluşumlarla bire bir çalışma olanağı buluyorlardı. Okulun depolarında tehlikeli virüsler de saklanır, öğrencilerin elektron mikroskobuyla onları gözlemlemelerine izin verilir ve güvenlik de çoğunlukla sağlanırdı.

Çoğunlukla ama her zaman değil.

Deniz’le “inek” diye dalga geçmekle başlayan akran zorbalığı, sınıftan iki kişinin hapis cezası alıp okuldan atılmasına neden olan virüs hırsızlığına kadar varmıştı. Deneysel virüslerden birisi laboratuvardan çalınmış ve açık yarasına sürme yoluyla Deniz’in vücuduna sokulmuştu.

“Kurt adam virüsü” diyorlardı. Bulaşı zordu, salgın yaratacak bir virüs değildi. Doğada görülmemişti. Aşı ve ilaç üretimi amacıyla laboratuvarda sentezlenmişti. Bilgisayar simülasyonları virüsün memeli hayvanlara ve insanlara bulaşabileceğini gösteriyordu. Kuduz gibi saldırganlık eğilimini artırıyordu ancak ölümcül değildi. Girdiği organizmayı her geçen gün daha da deforme ediyordu.

Okul yetkilileri nüfuzunu kullanarak olayı örtbas etti. Basına yansımasına engel oldular. Deniz’in annesiyle babasına tazminat ödediler. Deniz hastaneye yatırıldı, “deneysel” olan ama hiç denenmemiş ilaçlarla tedavisine çabalandı.

Vücudu her geçen gün daha da irileşti. Kılları çoğaldı. Avuç içleri ve ayak tabanları hariç, dış derisinin her santimetrekaresinde koyu renkli kalın tüyler çıkmaya başladı. Önceleri günde bir kere vahşet nöbeti geçiriyordu, sonra iki, sonra üç; derken gecenin çeyreğini insani bilincinden yoksun geçirmeye başladı, sonra yarısı, sonra üç çeyreği; kendisi olabildiği zaman dilimleri, elinde kırıntılar kalana dek küçüldü.

Doktorlar gün be gün dönüşen ve ölmek için yalvaran delikanlıya kof ceviz gibi bomboş umutlar veriyordu. Yalnızca çarkların döndüğü illüzyonunu sürdürmek için, Deniz’in ebeveynleri yeni bir dava açmasın diye. Sistemin, alt sınıfın haklı öfkesiyle, üst sınıfın korkusu arasına tampon olarak yerleştirdiği orta sınıfa verdiği umutlar da böyleydi. Orta direğin kaderi boş umutların loş ışığıyla aydınlanmaktı.

Nihayetinde hastaneden kaçtı. Gettoların yakınındaki metruk apartmana sığındı.

Her hafta gettolardan insan avlıyordu. Her hafta umudundan soyunmuş bir insanı sefaletinden ayırıyordu. Yiyecek bulmasının en kolay yolu buydu. Kenara atılmış insanların hayatı organik çöplerden daha ucuzdu. Yakaladığı birini oracıkta boynunu kırarak öldürüyor, sonra da kaldığı izbeye gidip kemiklerini kemiriyordu. Tekrar acıkana dek çıkmıyordu kaldığı yerden.

Kimse neden onu gelip almazdı? Hastaneye kapatmaya kalkışmazdı? Henüz sisteme tehdit oluşturmadığı için mi? Annesinin, babasının burada olduğundan haberi var mıydı? Bu soruların cevabını düşünecek hali de vakti de yoktu. Nefes almayı sürdürüyor, yemek yiyor ve insanlığının son ışıklarını korumaya çabalıyordu. Bir şarkıdaki gibi ne gülüyor ne kahkaha atıyor ne de yaşıyordu.

Virüs hırsızları Kaya ve Sunay, macera arayışıyla Deniz’in son halini görmek için metruk apartmana geldiğinde aradan bir yıl geçmişti. Sessiz sedasız gizlenmişti sabıka kayıtları, eğitim hayatlarına başka bir prestijli okulda devam etmekteydiler. Henüz reşit olmadıkları için bir yaz tatili boyunca hapiste kalmış, güzel havaları kaçırdıklarına üzülmüşlerdi.

Dedektif gibi iz sürüp hayatını mahvettikleri eski arkadaşlarını bulmadan önce aralarında iddialaşmışlardı.

“Kızım, sen hayatta gidemezsin oraya.”

“Niye ya? Giderim. Korkacak mıyım?”

Kahkahalar…

Canavar, git gel içerisinde, sözleri anlamasa da sesleri tanımıştı. Gelip alay eden, kızdırıp kaçmaya çalışan, aynı zamanda deli gibi de korkan ziyaretçileri tüylerini diken diken etmişti. Önce korkuya, sonra da biçimsiz bedenini yırtıp çıkacak somut bir öfkeye kapılmıştı.

İnsani ve canavar yanları ilk kez uzlaştı. İlk kez işkence yaptı. Kaya’ya, masum avlarına yaptığı gibi hemen öldürmeden, uzun uzun acı çektirdi.

Aynanın karşısında otururken konuşmak istedi. Ona virüs bulaştıran kişiye tek bir soru sormak istedi. Bu isteği güçlü bir şekilde duyabilmesine ve farkında olmasına şaşırdı. İyileşiyor muydu? Dış görünüşü değişmese bile içsel olarak tekrar eski Deniz olabilir miydi? Bir hışımla ayağa kalktı. Son ışık gitmeden… Son ışık yitmeden… “Neden?” diye sormalıydı.

Dolabın kapısını açıp eğildi, Sunay’ın yüzüne baktı.

Canhıraş bir çığlık attı.

Canavarın kükreyen çığlığına kızın tiz sesi karıştı. Sunay kendini dolaptan itip koşarak apartmandan çıktı. Boş arsada nefesi tükenene kadar koştu, ardından dizlerinin üzerine düştü.

Polis ekipleri metruk apartmana gelip onu bayıltıcı iğneyle etkisiz hale getirdiğinde, Deniz’in başı hâlâ yukarıdaydı. Ağzı çığlık atmak için açıktı.

Kayışlarla hastane yatağına bağlıyken kaderine karar verildi. Deniz’in hayatının tıbbi olarak sonlandırılması için ailesinden imza aldılar. Yatıştırıcılar damar yoluna verilmeden önce, son kez, hafifçe, inler gibi bir çığlık attı.

Babası kederini boğazına sakladı, sükunetle veda edebildi. “Hâlâ oradaysan, beni duyup anlayabiliyorsan, seni seviyorum oğlum.” dedi.

Çıldırmış gibi “Görmüyor musunuz, hissediyor! Bilinci yerinde. Ben anneyim, tanımaz mıyım oğlumu? İmzayı geri alıyorum. İznimi geri alıyorum. Bırakın oğlumu. Bırakın!” diye bağıran anneyi doktorlar dışarı çıkardı.

Metruk apartman yıkıldı. Molozların arasında çığlıkların ve mutsuz bitmiş bir öykünün izleri kaldı. Alttakiler, tenekeden evlerinden, üsttekilerin pırıl pırıl gökdelenlerini seyretti. Ortada kalanlara birileri, gündelik boş umut istihkakını dağıttı.

---

Bu öyküyü dinleyebilirsiniz: